پیام رئیس «انجمن جمعیت‌شناسی ایران» به مناسبت روز ملّی جمعیت
بسمه تعالی
جمعیت شناسان کشور و اعضاء محترم انجمن جمعیت شناسی ایران از گذشته تا بحال بر مبنای رسالت حرفه ای و ملی همواره دغدغه مسائل جمعیتی کشور را داشته اند، در مورد آن تدریس و تحقیق کرده اند، و نتایج تحقیقات خود را برای برنامه ریزی جامع و پایدار به سیاستگذاران اعلام کرده اند.
پس از تاسیس «موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی» دانشگاه تهران توسط زنده‌یاد استاد دکتر غلامحسین صدیقی (بنیانگذار جامعه‌شناسی در ایران) و زنده‌یاد استاد دکتر احسان نراقی، در سال 1337 «بخش تحقیقات جمعیت‌شناسی» نیز به همت استاد دکتر جمشید بهنام و زنده‌یاد استاد دکتر مهدی امانی در آن مؤسسه شکل گرفت. در بستر آن موسسه در سال 1351 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران تأسیس و یکی از گروه‌های آموزشی آن دانشکده «گروه آموزشی جمعیت‌شناسی» بود. در بستر آن دانشکده و گروه در دهه ۱۳۵۰ نسل دوم جمعیت‌شناسان در ایران شکل گرفت، آنان در سالهای بعد از انقلاب اسلامی میراث نسل اول جمعیت‌شناسی را حفظ کرده و محوریت دایر کردن دوره کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی در سال 1367 و دوره دکترای جمعیت‌شناسی در سال 1381 در دانشگاه تهران را عهده‌دار شدند. در دهه 1370 توسط همین گروه از نسل دوم جمعیت‌شناسان ایده تاسیس انجمن شکل گرفت و حتی فعالیت‌هایی را آغاز نمود، با اینحال تاسیس و تثبیت «انجمن جمعیت‌شناسی ایران» به سال 1381 برمی‌گردد.
هیأت مؤسس این انجمن عموماً از همین نسل دوم جمعیت‌شناسان و شامل دکتر مهریار، زنده یاد دکتر زنجانی، دکتر سرائی، دکتر سید میرزایی، دکتر کتابی، دکتر کاظمی‌پور و این حقیر بودند. از اوایل دهة ۱۳۸۰ از نسل سوم جمعیت‌شناسان دکتر عباسی شوازی و دکتر محمودیان فعالانه به انجمن جمعیت‌شناسی پیوسته و به عضویت هیأت مدیره آن درآمدند. در دهة ۱۳۹۰ نیز تعداد قابل توجهی از نسل چهارم جمعیت‌شناسان در دانشگاه های تهران، بوعلی سینا و یزد فعالانه به عضویت هیأت مدیره انجمن درآمده و در دبیرخانه گوشه‌هایی از کارهای انجمن را عهده‌دار شدند. بحمدالله انجمن با حمایت‌های صدها نفر از اعضای فعال بیش از دو دهه است که در زمینه ارتقاء و اعتلای کمی و کیفی جمعیت و جمعیت‌شناسی فعالیت داشته و تلاش در ایجاد ارتباط علمی و پژوهشی در میان جمعیت‌شناسان در سطح ملی و بین‌المللی داشته است. برگزاری ۹ کنفرانس علمی، سخنرانیهای علمی ماهانه، انتشار ۲۹ شماره از مجله علمی – پژوهشی «نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران»، همکاری با نهادها، ارگان‌ها و سازمانهای مرتبط با موضوعات و چالشهای جمعیتی در سطح ملی و بین‌المللی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی، ایجاد انگیزه و تشویق دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی جمعیت‌شناسی به مشارکت در کنفرانسها، سمینارها و فعالیتهای مرتبط با جمعیت و جمعیت‌شناسی، انتشار بولتن و مجموعه مقالات کنفرانسها و … در زمره فعالیتهای انجمن در مسیر اهداف علمی، پژوهشی و توسعه‌ای خود بوده است.
انجمن جمعیت‌شناسی ایران ضمن گرامیداشت روز ملی جمعیت خاطرنشان می‌سازد که در حال حاضر چالش محوری جمعیتی کشور، باروری زیر سطح جانشینی است که از دهه ۱۳۸۰ در این ورطه افتاده‌ایم. متاسفانه تغییرات فرهنگی و اوضاع و احوال نابسامان و کارشکنی‌های دو دهه اخیر از جمله رشد منفی اقتصادی، تحریم‌های بین‌المللی و بی‌برنامگی و ناتوانی در توانمندسازی جوانان و ایجاد اشتغال و تسهیل ازدواج به چالش باروری زیر سطح جانشینی دامن زده است. در سال 1379 اولین سخنرانی انجمن جمعیت‌شناسی هشدار در مورد «باروری زیر سطح جانشینی» در ایران بود. از همان زمان و بیش از بیست سال است که گفته‌ایم، نوشته‌ایم و حتی گاه فریاد زده‌ایم توانمندسازی جوانان راهکار برون‌رفت از ورطه باروری زیر سطح جانشینی است ولی دریغ از گوش شنوا. اگر در چشم‌انداز دهه پیش رو با اقدامات مؤثر در جهت توانمندسازی جوانان شکوفایی اقتصادی و اجتماعی بتوان از ورطه باروری زیر سطح جانشینی کشور را نجات داد دیگر نه به رشد منفی جمعیت خواهیم رسید و نه به سالخوردگی افراطی.
ابلاغ سیاست¬های کلی جمعیت توسط مقام معظم رهبری در30 اردیبهشت 1393 به خوبی بیانگر مسائل و چالشهای جمعیتی کشور است و انجمن جمعیت شناسی ایران در این راستا، نشست ها و سمینارهای مختلفی برگزار کرده است و به بررسی مسائل و چالشهای نوظهور جمعیتی پرداخته است. امید است دولت و نهادهای برنامه ریز و سیاستگذار به تدوین برنامه های اجرائی برای تعدیل و حل مسائل جمعیتی و حمایت از خانواده ها و جوانان بپردازند.
در پایان فرصت را مغتنم شمرده و روز ملّی جمعیت را به اعضای انجمن جمعیت شناسی، اساتید و محققان حوزه جمعیت تبریک عرض می نمایم.
محمد میرزایی
خدمتگزار جمعیت‌شناسی در دانشگاه تهران و
انجمن جمعیت‌شناسی ایران
30/2/1400
